Dwa Oświecenia. Polacy, Żydzi i ich drogi do nowoczesności

PROSBA e żVLI USPRAWIEDLIWIENIE SIE Ludu JVyznania Starego Testamentu w Królestwie Pohkiem 9 mUszkałego — w WARSZAWIE igao Roku, Biblioteka Narodowa Warszawa 30001005584422 . 1 12,041 iA i prAwdziwi i dobrze myślący Potomkowie Abrahama Jzaaka i Jakóba Patryarchów owego Starego Testamentu, dotąd węgielnym- kamieniem i niewzruszonym fundamentem zasad religiynych wszyfikich istnieiących Narodów będącego; Ta to Klassa z Ludu Starozakonnego, o konieczności i nieodzowności potrzeby uiepszenia stanu swego i swych Spółbraci będąc przekonana, z różnych w tym względzie wyiawionych pro i contra piszących dziełek, rozmaite i nader sprzeczne w wynalezieniu niby sposobu prędkiego przeistoczenia czyli ucywilizowania Ludu Starozakonnego wyczytała zdania: Nie maiąc bynaymniey zamiaru wdawać się w wysłowienie bezzasadności niektórych, ani wytykać niedorzeczności i- uchybień innych, czemu uwagi Szanownego Officera nieznajomego w tym względzie wydane, po części iuź zapobiegły i zaradziły. Pominąwszy także i to, że wynalezione sposoby niektórych iawnie i oczywiście naucza ą, jż tylko złość i nienawiść tak zdaniem i myślą iako i piórem ich kieroi * * waty: niemniey że po szybkiem pofiępowaniu tychże w wynalezieniu sposobów i tychże wykonaniu sądzićby można, iż podług nich przedmiot ten za wynalezieniem stosowney Machiny dsłby się ułatwić. Nakoniec i to pominąwszy, że zamiast używanych przez niektórych zdań dawnych Autorów, (gdyby coś podobnego skutkować mogło) dosyćby było, gdyby tak żądai"cy, iako i potrzebui"cy poprawy trzymali się tylko ściśle maxyray i zasady uczonego Mendelsohna ważna przedmowy do Dzieła Rabbi Manasse ben jsraei, przez niego na ięzyk niemiecki przełożonego, i powtórnem przez tegoż samego z powodu powyższey przedmowy wydanem dziełku, pod tytułem: Jeruzalem, obiętych— w którym to przypadku bowiem, ręczyć śmiałoby można, że żadnego na żydów wynaydywać sposobu nie byłoby potrzeba;— W ogólności atoli przy wdzięcznych uczuciach, iakie ku Rządowi i niektórym Autorom prawdziwie ucywilizowania i ulepszenia Stanu Ludu Moyżeszowego żądai"cym i życzącym czuiemy ; nie możemy iednak zataić ani zamilczeć zastanowienia naszego, ze wszyscy ci dobrze myślący Autorowie przy wyśledzeniu i zgłębieniu po części prawdziwych przyczyn naszego upad ku, wszakże naygłównieyszey przyczyny i źródła naszey niedoli zgłębić niepotra—A wynayduiąc w rzeczy samey fiii. swobodne ku naszemu ulepszeniu sposoby, biorą wszakże przedmiot tak ważney choroby pod zewnętrzna tylko kuracyą, niezważaiąc bynayrnniey na to, że rana, a zwłaszcza tak zadawniona z gruntu leczony bydź musi; że przedewszystkim członki i części nader nadpsute, na cały Korpus nayszkodilwszy i nayzaraźliwszy wpływ maiące, oddalonemi, i z gruntu wytępionemi bydź muszą, i że natenczas dopiero przedsięwzięta zewnętrzna kuracya łącznie z wewnętrzną, pomyślnego spodziewać się każą skutku. A że iest prawdą niezaprzeczoną, że sam chory tylko wewnętrzne swe dolegliwości i boleści Doktorowi opowiedzieć i objawić iest w stanie, przeto chociaż niepytani, oświadczamy ninieyszem publicznie, że nasza zadawniona choroba ieft: Naprzód. Starsi Kahałni z swym sposobem pobierania powierzonych sobie i przywłaszczonych podatków » przy dopuszczaniu się nayogromnieyszych nadążyciów i ucisków.—. Powtere. Rabini czyli tak zwani Duchowni z swemi klątwami i nadużyciami w wykonaniu rozmaitych obrządków rdigiynych, nakoniec Potrzecie. Starsi Bractwa z swym sposobem obchodzenia się z zmarłemi. —? O,toż to te piekielne potwory, wszyscy w jeden nayściśleyszy węzeł, połączeni, prawdziwemi są przyczynami Ludu Starozakonnego niedoli, upadku, Jego zostania się dotąd w stanie naygrubszey niewiadomości, i nieprzetworzenia się na Ludzi użytecznych. Nim iednak do wyłuszczena despotycznego i niegodziwego sposobu obchodzenia się tychże nieograniczonych Władz z Ludem sobie podwładnym przystąpi się, wypada w tern raieyscu iedno tylko zro— bić pytanie, to iest: Czyli narody Chrześciiańfkiego, lub iakiegokoiwiek bądź wyznania tak długo, iak Bullom Kościelnym, i w życiu i po śmierci podlegały, mogły do tey iak teraz cywilizacyi wygórować? Odpowiedź na to pytanie, acz niecierpliwie, dopiero po rozpoznaniu nienieyszego opisu opłakanego stanu Ludu, Jzraelfkiego oczekuie się. — A że opisanie „„tylu nadużyciów i ucisków Starszych Kahalnych i Bractwa, iako i Rabinów czyli Duchownych od odwiecznych aż dotąd czasów ieft rzeczy oczywiście niepodobny przedsięwzięliśmy przeto odkryć tylko tegoczesne poilępowanie i obchodzenie się jednego KShału Stołecznego Miasta Warszawy, a z tego wnosić tern bardziey będzie można, o poftępowaniu tego rodzaiu Władz Prowincyonalnych, kiedy to pod okiem Naywyższych Władz Rządowych, ufkutecznionem bydź może.—, W ogólności, chociaż każda Władza (z trzech wyżey nadmienionych) insze sobie przywłaszczyła attrybucye, wszakże gdy ieden i ten sam interes wszyftkich łączy, a zatem iedna drugy w każdym przypadku, cały swa okazałościy i powagy wspiera. 1 tak kiedy ktoś z powodu doznanego ucisku łub doświadczonych na swych Spólbraciach nadużyciów przymuszonym się bydź widzi 2 w iakimkolwiek baaź względzie interessować Starszych Kahalnych sprzeciwiać lub opierać się, gnębią go starsi Kahalni nadzwyczaynemi i nadproporcyonalnemi nakładami w podatkowaniu, prześladuiy go w sposobie Jego utrzymania się, psuiy mu kredyt, a w przy padku dalszego uporu Duchowni z rzucaniem Klątwy i zabronieniem rozmaitych obrządków religiynych, wyjeżdżaią. — A gdy i to przeciwko śmielszemu nieskutkuje, natenczas występuia Starsi Bractwa, którzy takowego przeciwnika w tak nazwaney Czarney Xiędže notuią; i cierpliwie" przypadku śmierci Jego lub bliskie go krewnego tegoż oczekuia. W tera mieyScu wypada opisać Władzę i poiiępowanię Starszych Bractwa. W dalszóy tedy kontynuacyi iak sie wyżey rzekło, ponieważ iesteśmy wszyscy ludzie śmiertelni, więc gdy takowy Brae* ciwnik ieft tak nieszczęśliwym, że iego samego śmierć spotyka, to Sukcessorowie Jego, kiedy są dorosłemi znaczny część, a czasem i większy połowę malątku w gotowiźnie tymże Starszym Bractwa oddadź muszą.. — Kiedy zaś ci Sukcessorowie są małoletniemi, to iuż wcale, pod pretextem wzięcia maiętku pod swą. Opiekę, zrabowanemi zostaią. — Przytrafia się atoli, że takowemu Przeciwnikowi Dziecko lub biiIki iakiś krewny tylko umiera, to taki Przeciwnik przy nabawieniu się wftydu, i przy nasłuchaniu się hańbiących wyrzutów hoynie Bractwu opłacać się mysi, — Cała i Władza Starszych Bractwa dopuszczaiących się niepodobnych do uwierzenia okrucieńftw izdzierstw, zamyka się w tym, iż przywłaszczywszy sobie wyłączne prawa, pochowania zmarłych od odwiecznych aż dotąd czasów było i iesfc tegoż Bractwa staraniem utrzymać Lud przy tern zabobonnem zdaniu, że dla zmarłego iest wielkim wstydem, co nawet i na Jego zbawienie wielki wpływ ma. a. Kiedy zaraz po naftąpioney śmierci W kilka? godzin nie ieft pochowany. Kiedy obrządki pogrzebowe nie bywab. ją tak uroczyście zachowane, iak Ich toż Bractwo utworzyło: nakoniec, Kiedy mieysce przyzwoite na Kirkue. cie czyli Cmentarzu dla zmarłego nie ieft przeznaczone, w czem nawet naybliżsi krewni, do których pochowanie zmarłego należy, gdy tego w czemkolwiek zaniedbają, staią się temuż zmarłemu na tamtym świecie odpowiedzialnemu Takie tworząc zabobonne marzenia i zwyczaie sarni onych odmawiaią tym zmarłym, na ktrych się iako na Przecie wnikach pomścić, i Sukcessorów z maiatku ogółocić chcą. — Ale pytam się, cóż niaią robić naówczas, pogrążeni w naywiększym żalu Rodzice, kiedy Dziecko lub Zona i Dzieci, kiedy Oyca przed oczyma leżącego maisj, zmarłego? którego ani pochować, ani nad nim obrządków religiynych wykonać, ani mieysca na Kirkucie przyzwoitego do stanu zmarłego, wyznaczyć Bractwo nie chce? Zdaie mi się ie w takim momencie niktby nie był w stanie odmówienia oststnił z siebie oddać koszulę, byłe tylko ani siebie, ani zmarłego wfiydu, hańby i znieważenia w oczach żyi’cego Dudu nie nabawił. Stać się zbrodniarzem zasługuiącym na takie isk wyżey z soba po śmierci poftępowanie leli dosyć i mo. Kiedy kto odważy się sprzeciwiać interessowi Starszych Kahainych w wyexekwowaniu swych nakładów i i w wykonaniu swych nadużyciów ucisków nad ubogim Ludem swych Spółbraci— a tern bardziey ieszcze Kiedy kto ośmiela się niegodziwości zdo. takie do iakieykolwiek bądź Władzy Rządowej (karźjć, a nade wszy ltko Ztio. Kiedy kto swym sposobem myślenia* ubiorem zwyczajnym i obyczajem do Kiassy ucywilizowanych Ludzi przybliża się, lecz prześladowania Starszych, Klętwy Duchownych, i sposób obchodzenia się Starszych Bractwa z zmarłemu temu wszystkiemu zapobiega, gdy bowiem taki sposób obchodzenia się z Ludźmi, a mianowicie zznaarłemi, koniecznik u żyiacych radzić rausi podległy sposób myślenia— a ten przytłumiając każdę. powfłai’cę. i odzywai"cę, się zorzę oświaty, radzi i poeiaga za soba tę gruba ciemnotę i niewiadoraość, O która Lud wyznania Moyżeszowego obwinionym iest. Bo chociaż niektóry czuse się do innego i lepszego sposobu myślenia przysposobionym, lecz któżby chciał, wydawszy się takim, zdradzić się? wystawiwszy bowiern siebie w przypadku śmierci na hańbę, maiątek swóy na lup, a Dzieci swoie na szyderftwo! Oprócz tych zdzierstw od wszystkich zmarłych bez różnicy Stanu i Płci, opłatę pogrzebowa ftosowną, do pozofiałego Maiatku po zmarłym, lub stosownie do majątku pozostałych Rodziców i krewnych Starsi Bractwa wymuszaią, która to opłata tak dalece wywyższony zoftała, że od iedney zmarłey osoby jedynie za pozwolenie pochowania oney, po 1000, 800 600, i 500 Tatarów wyciagaiy, a nie licząc mnieyszyah codziennie zdarzalycych się takowych opht, zdarzyły się iuż wypadki, że po 3000 Talarów pogrzebowego Starsi Bractwa wymagali, i otrzymali; ielt zatem rzeczą naturalny, iż częfio ieden taki pogrzeb niszczy cały familia. Te wszystkie po narodach ucywilizowanych niesłychane i niepraktykowane zdzierttwa, które do Roku raniey więcey biorąc przeszło 5000 Talarów dochodu czynią, dzielą się pod moralnym płaszczykiem czyli pretextem utrzymania Szpitala. Zydowskiego. Lecz kiedy toż firictwo przywłaszczyło sobie pod tymże pretexter iak wyżey, przy boku Koszernego Podatku skarbowego, Podatek, od mięsa Koszernego Krupka zwanego, pobieraiąc od każdego funta mięsa koszernego po groszu iednym osobno znowu od każdego 7 Części Cielęcia po groszy 3* od główki cielecey po groszu 1. od kryzki i nóżki tegoż po gr. 1. od wątróbki tegoż po groszu 15 od wnętrzności Bydlęcey po gr. od Indyka po groszy * 5. od Gęsi po groszy S. od kury i Kaczki po groszu 1. Który to Podatek gdyby był przez publifczna Licytacy! wypuszczony 2 czyniłby z pewnością 10,000 Talarów do rókr, Więc słusznie zachodzą tutay naliępuiące pytania, to iest: imo. Jeżeli Szpital Zydowfki iaż dla sarney ludzkości ieft uważany zapoutrzehny, czemu nie opiekuie się nim Rząd tak dobrze iak innemi Inftytutami dobroczynności? a tym samym Czemuż niewgląda w to, ażeby ten 8do. Inftytut miał pomiarkowańsze i iiberalnieysze dochody, do których każdy Starozakonny chętnie podług stanu mai’tku swego przyłożyłby się, aniżeli takie zdzierstwa? a przypuściwszy na moment, że do czasu nastąpić mai"cego Statutu urzadzaiacego Lud Starozakonny wsżelkie podobne zdzierstwa pod tytułem funduszu na podobny czynność in statu quo zostawionemi bydź musza, to iednak zoftaie ieszcze to pytanie Czemuż przynaymniey Rząd takoż 3 tio, wych Funduszów nie bierze pod swóy dozor, aby przez publiczna Licytacya więcey dującemu były wypuszczone? Zamiast zoftrwienia tychże bez kzLulacyi, bez obowiązku złożenia rachunków, nawet bez sposobu doyścia kiedyś rachunku, w rękach przywiaszczaiących sobie Starszeńitwo nad wpływami ttaygwałtowniey wymuszanetni, a krocie Tysięcy wynoszacemi 7 w rękach Ludzi takich których sposób obchodzenia sie z i zmarłemi i pozostałemi Wdowami Sierotami dokładna doilarcza sposobność czynienia scbie wyobrażenia o Ich charakterach ? Chcąc ssę rozwodzić nad Wszystkieniegudziwościami tey okhutney Włami dzy zbywałoby mieysca do nadmienienia postępowania innych wyżey rzeczonych Władz, które nierównie na wzmiankę zasługuia, i tak przyftępnie się do Władzy Habinów czyli Duchownych. Władza ta, pominąwszy mieszanie się Jey w sposobie urzędowym, w sprawy należące do Władz sadowych, Adminilłracyinych lub Policyynych, jęli; w tym względzie dla Ludu Starozakonnego naystra 15 sznieysza, nayszkodliwsza i nsytkliwsza, że dogadzając wspólnemu Jruerbssowi Starszych, zasłanisiac wszystkie swe czynności fanatyzmem, płaszczykiem ścisłego niby wykonania Religiynych obrządków które nigdy mieysca nie miały, za Jada co na Rekwizycyą Starszych rzucaią Klątwę; który to obmierzły postępek tak dalece iuż wygórował, iż w pewnym przypadku. gdzie pewna i zaena osoba z Ludu Starozakonrego, w Warszawie zamieszkała sprzeciwiwszy się w nader słusznym przedmiocie jednsmu z należących do składu potróynego związku wyżey nadmienionego, to iest do Duchownych, Starszych Bractwa i Starszych Kahalnych; kóry mając w pogranicznem pańttwie prufkim oyca Rabina w wielkim niby znaczeniu będącego, a chcąc swemu Przeciwnikowi w naywyższym stopniu dokuczyć, sprowadził na tegoż zagraniczna przez Rabina oyca iego narzucona Klątwę, — od którey iako od zagranicznego i zakazanego produktu, nawet Gla nie opłacił.— Kiedy wszystkie prawie narody od podobnego przez zagraniczne i kraiowe Władze Kościelne z sobą obchodzenia się, iuż są wolnemi, biedny i zewsząd prześladowany Lud Starozakonny jeszcze pod ciężarem tey obmierzłey piekielney potwory jęczeć musi; nic dziwnego zatem, że bieg cywiuzacyi wieku teraźniteyszego. nad Ludem Starozakonnym zgnuśnionym i uśpionym, twardemi i zabe-bonnemi przesadami, zwycięstwa odnieść nie mógł, co tern mniey ieil możnem, ile że uciski i nadużycia trzeciey naywyższey Władzy znaney pod Imieniem Starszych Kahalnych naygwałtownieyszą sfcaią siętem przeszkody, iak nadepnie. Starsi Kahalni. Tę Władzę Adminiftracyiną przywłaszczaią sobie naybogatsi Starozakonni, a to dla ochronienia siebie od wszelkich ciężarów, i korzystania ieszcze z nakładów od mniey możney, lecz nierównie licznieyszey Klassy wyciśnionych. Ta Władza popierana powagą Władzy Duchownych i Starszych Bractwa ( iak się wyżey iuż rzekło) dopuszcza się naygwałtowniey szych bezprawiów, i nadużyciów do czego naygłównie?szemi są. sprężynami Po pierwsze: Podatek Rekrutowy. Starszym Kahalnym do pobierania powierzony. Powtóre: Podatek Koszerny przez tychże Starszych zadzierżawiony. a)) i*2 is. Co do pierwszego, Kiedy Kaywyższy Rząd przekonany o niezdatności Ludu Izraellkiego do stanii woyskowego, przez łagodność swą iak nayłaskawiey zezwolić raczył, aby Lud ten zamiast popisowych, pewną Summę iako rekrutowego do Skarbu opłacił, więc ta opłata, nie iako podatek osobisty, lecz iako podatek do stanu maiątku zaftosować się maiący, uważana bydź musi; inaczey bowiem wolnemi od tey opłaty bydź byłyby powinny te osoby, które ptodług urządzenia popisowego od popisu są. wolnemi: co iednak tak nie ieft;— Wzaiemnie Jaśnie Wielmożny Minifter przychodów i skarbu, godząc się z mieszkańcami Ludu Starozakonnego Miafta Stołecznego Warszawy o opłatę podatku rekrutowego, wyraźnie oznaymił, iż dla tego że Miasto Waiszawa znacznych z Ludu Starozakonnego Kapitalistów posiada, więc i osobna ugoda, i wyzsza iak roku zeszłego opłata, słusznie wymagana bydź może- i wyraźnie oświadczył, iż wolą jest Rządu, aby uboższy płacąc tylko iak roku zeszłego po ZŁ poi. 13. groszy is wyższość teraz wymagana, aby na maiętnieysz yatylko była rozłożoną. Lecz zamiast poh danego bogatszym sposobu przyniesienia ż 7 r*I8 uboższym ulgi, rzecz się ta całkiem inaczey ma. — Bogatsi do dwóch Milio ów maiątku i do 300,000. Złotych poi. pewnego rocznego dochodu maiący, płaca rekrutowego od 400 do 500 Złotych pol ubożsi io,ogo Złot: poi: pewnego małą. tku niemaiący, płacą, od 500 do 400. ZŁ poi: zaś wyrobnicy, stare Wdowy i służący (któremu po skończoney służbie pozoftała zasługa na sprawienie sobie żupana niestarczy) płaca rekrutowego po 150, 100, go 60 i go Złotych poi: a gdzieżże teraz ta tak liberalnie zamierzona proporcya W podatkowaniu? Lecz niedosyć na tem; Starsi Kahalni rozkładatac podatek rekrutowego nie w proporcyi 100, ale do 127,000 Zł. poi. na liczbę 1,800 oprawie połowy znayduiaeych się w War zawie) familiy kontrybuiących i od bardzo znaczney liczby Liftą, powyższa nieobięfcych kontrybuentów, ten sam podatek poćaiemnie na zysk swóy pobieraią.c, wszakże podatku tego nigdy ieszcze w oznaczonych Terminach do Skarbu nie wnieśli, i oto dla też nie wnoszą., a to dla czego 7— go aby mogli położyć w Rachunkach, że maią.c sobie wfławioną. Exekucyą, kosztowało Exekutnego tyle, na utrzymanie Exekwentow wyszło tyle, a na wyftaranie się o odwołanie teyże Exekucyi wycho dziło tyle. Dosyć że się zbierze kilkadziesiąt Tysięczny Expens — przy czem iuź coś zrobić można, nie licząc w to osobnego zysku z Intraty Exekutnego od dłużnych kontrybuentów wymuszonego pothodsfącegó; a do obliczenia niepodobnego. Gdy bowiem Starsi Kahalni niechcic podatku rekrutowego ni kwartalnemi, ani polrocznemi ratami, lecz tylko w całości na raz ieden przyiąć, czego nie każdy, a mianowicie ubodzy i służący keórym po 100 i sto kilkadziesiąt Złotych zapłacić przychodzi, uskutecznić ielt w stanie, exekwui". dłużnych kontrybuentow za swemi paletami, a exekwuiąc ciągle kilkuset takowych dłużnych kontrybuentów codziennie zarazem, wynmszai", od każdego z osobna po Zł. j i po a. dziennego exekutnego, tak dalece, że czasem ilość wymie* szonego tym sposobem exekutnego, wyrównywa niemal ilości podatku opłacić się mianego,, co naturalnie Starszych, czyli raczey ich grabantów bogaci, ale ubogich kontry buentów do ostatniego niszczy. Ale kiedy zdzierftwa tego rodzaiu ftaig Się dosyć uciążliwemi" to uciski innego rodzaiu iuź zupełnie ftai" się nieznośnemu i te sjp Co do drugiego koszernego. Podatek ten z dwóch względów fiaie się nieznośnym: z natury swoićy, i z sposobu pobierania. a. Uciążliwy ieft z natury swoiey, ie dotyka równo, nie ze waględu na majtek, lecz na osoby, każden bowiem potrzebuje iedzenia, a nie wszyscy maią równy sposób wyżywienia się.— Nie może zjeść więcey funtów mięsa antreprener Soli, iak ubogi tandeciarz, iakaż więc proporcya w podatkowaniu? Za czasów Rządu pru(kiego płacił Lud Starozakonny na mieysce teraźnieyszego koszernego niestałego, podatek stały, któren gdy w miarę maiątku wyróbku i przemysłu każdego kontrybuenta dotykał, powszechnie był nazwany podatkiem przemysłowym, do którego mieszkańcy z Ludu Starożaftonnego Miafta Warszawy i Pragi ogólną. Summę 55,000 Talarów wynoszącą, płacić mieli obowiązek Rząd ówczasowy chcąc, iak się iuź wyżey rzekło, aby ubożsi mniey byli uciążonemi, iaby każdy kontrybuent w stosunku tnaiątku, dochodu i przemysłu do podatkowania proporcyonalnie przyłożył się, rozklassyfikował kontrybuentów tak, że za czwszy od boo aż do 5 Talarów rocznie przez każdego kontrybuenta wprost do Kassy opłacopćm było.— Sposób ten podatkowania aż do końca roku 1807 wnaylepszym i nayspokoynieyszym porządku utrzymał się. Starsi Kahalni i bogatsze familiie iuż to dla ochronienia siebie i swych krewnych, od wyiszey opłaty, acz proporcyonalney, do ich stanu maiatku zastosowaney, iuż to z chciwości korzystania z ucisku ubogich, zamienili samowładnie na końcu roku 1807 proporcyonalny sposób podątkowania powyższego na wyexekwowania tey samey Summy z nakładu na mięsie koszernym, który to nakład w roku 1809 przez uchwałę Seymową, za podatek uchwalonym, a tym samym zatwierdzonym został. Pozbyli się tym sposobem bogatsi mieszkańcy Miafta Warszawy sposobu noszenia ciężarów tak słusznie i proporcyonalnie do stanu maiatku i dochodu każdego zaftosowanego, przez przeifioczenie którego na podatek koszerny, ta w podatkowaniu okazuie się -różnica: że bogaty ale mnieysz". familii“ zaopatrzony kontrybuent, opłacaiae podatku przemysłowego rocznie Talarów 600, płaci teraz podatku koszernego do roku naywięcey Talarów 60.— Wzaiemnie ubogi ale licznieysz? fa wiiliia obdarzony kontrybuent, opłacaiąc podatku przemysłowego 5 Talarów, płaci teraz koszernego 70 do So Talarów ro ężnie. Otóż nayoczywistszy dowód, że podatek ten z natury swoiey, iest naydotkliwszym 9 lecz ftaie się nim bardziey h. Ze sposobu pob erania— Kiedy bowiem widoki Rządu nie dozwalaią aby sposób ten podatkowania zniesionym lub, odmienionym był, to Starsi Kahdni, i z tego wypadku korzyfiać potrafią, iak naftępuie. Nayprzód: Jeft nayusilnięyszym ftaraniem Starszych, do czego i Klątwy i wszelkich swych chytrych wybiegów używały, aby podatek koszerny, me komu, ale tylko im w dzierżawę doftał się a maiąc go w dzierżawie, naftępuiących dopuszczają się depaktacyi i wyższych opł t imp, Od łba nogi i wnętrzności bydlęcych tak kontraktem iako i rozp 'rządzeniami Rząd wemi przez wzgląd na ubogich od w zęlkich opłat wyłączonych, biorą opłatę po Złotych 3. groszy 15. sdo. Wziąwszy od rzeźnika Zł. 2. gr. 15.. podatku za przodek cielęciny lub baraniny, biorą potei od otey części tan kowego po groszy 187 czyli od całego przodku ZŁ 3. gr. ig. pod tytułem podatku Kahalnega. 8tio. Od trzewów tychże małych bydląt, to iefi: od łba, nóżki, kryzki i wątróbki biorą z gatunku każdego osobno po groszy 3, nakoniec 4to, Od każdego funta mięsa koszernego P. zamiaft lednego grosza wyżey nad cenę mięsa trefnego, kontraktem dozwolonego, dla własnego zysku pozwalają rzeźnikom po 3 Iwięcey groszy na fun* pję wyżey wymagać* —m NaVWVZSZY RZĄD i VJVSOKIE WŁADZE RzĄpowE raczą nayłaskawiey na moment zaftanowić się, i wziąść na uwagę, że ubogiego Ludu Starozakonnego nieposiadaiącego i nieznaiącego gospodarstwa wieyskiego, a zatem jarzyną żywić się niemogącego, ieft iedynym posiłkiem i iedyną okrasą ten kawałek mięsa, którego złączywszy właściwą ceng mięsa z podatkiem koszernym Skarbowym, po gr.- 6. podatkiem krupki Starszych Bractwa gr: 1. i podatkiem Kahalnym spólaie z rzeźnikami pobieranym po gr: 3. bardzo częfto funcik taki ieden mięsa koszernego po gr: 22, do 24ch opłacać musi. 4 gdy ani trzewów, ani drobiów, przez nałożenie niedozwolonych wyższych opłat dokupić się ubogi nie, mo że, nie ieftże więc to właśnie wyciszeniem cftatniego grosza z ubogiego i/zostawieniem go ieszcze w niemożności wyżywienia się i posilenia? Tern bardziey, kiedy Starsi Kahalni szukaiąc własnego zysku WVpomnożeniu konsumpcyi mięsa koszerz całego świata włóczęgom i próżniakom w bardzo znaczney liczbie tutay przytułku dozwalaj, którzy naturalnie dawnym osiadłym tutay ubogim sposób zarobkowy i wyżywienie się feamuią: a Klątwa, przez którą ciż Śrarsi Kahałni i dzierżawcy mięsa koszernego dla swoich widokow i zysków Lud w iak naywiększym zabobonie titrzymuią, i oneypod pretexter koszernego do wszyftkich owych ucifkow i nadużyciów używaią, zupełnym iuź dla przyciśnionego Ludu Starozakonnego ftaie się zniszczeniem.. Lecz zaftanowienia ieft rzeczy godną, że pomimo tylokrotnych zaniesionych skarg o słuchanie Starszych rachunków i po tylu zamiarach? do uskutecznienia tego zbawiennego celu wszakże dotąd żadni Starsi z rachunków słuchanemi nie byli * ale iestć rzeczą wiadomą, że oprócz tych znacznych Summ, które Starsi Kahalni i Bractwa ukryć i między siebie podzielić potrafili, znayduią się ieszcze własnością ubogiego Ludu Starozakonnego będące Summy naftępuiące, iako to: x25 fa. o Za wexlem u Berka Szmulewicza złożonym, należało od Wdowy Ztlman Muszkat Składnicki sławney mieszkaią r cey na nowym Mieście którą Summę Kahał teraz iuż odebrał Zł. poi. 35,000 U Jzrąela Herszsohn znaydowab. ło się, co Starsi odebrali Zł. poi. g,160. ę.Michał Rawfki będąc przez czas nieiaki Starszym niezdawszy ra chunków, u którego pewnie znaczna Summa znaydować się musi, twierdzi, że pożyczył za wexlem znakoraitey osobie Złotych poi. 18,000. in4. Tenże sam takoż za wexlem ney osobie Zł. poi. — 9,000, U Kronenberga zoftaią także piee. niądze Kahalne Zł. poi. 5,000, Zakupili i zapłacili Starsi u JW. f Henryka Łubieńikiego Jatki, który ch Kahał niepotrzebnie, aj WŁubjeńlki wziete pietiiądze peZłotych pollk. 34,000. wno odda. g. Te jatki czynią rocznego dochodu Złotych pollkich 6000, więc przez lat dwa, iak teraźnieysi Latus Zł. poi. 97,160. i. Transport ZŁ poi. 9 7, 160, Starsi zawiaduią znayduie się dochodu ZŁ poi. 15,000. h. Pozostałe cd przeszłych Starszych z roi u 18 17. z koszernego, łącznie z pozostała po Rabinie Krakowskim na rzecz Kahału daniną, za dozwolony pogrzeb, a przez teraźnieyszych Kahalnych od Berka Szmulewi42,000. cza odebrane ZŁ poi. Niemniey pozofiałe po zeszłych Starszych zaległości na kontrybuentach * podatku rekrutowego, które Starsi terazmey si ratami wyexekwowali, i do siebie odebrali ZŁ poi. 3 0 „0 0 0. Summy dotychczas wiadome czyn ą ZŁ poi. 18i, 160. Nie rachtfiąc ieszcze dochodów iak naprzyjdad: cd paszportów i t p. które w znacznych Summach do kassy Kahainey wpłyVa;ą, do obliczenia iednak nie sa podobnymi. Summy zaś i fundusze powyżey wiadome, ieżeli temu prędko zaradzono nie będzie, póydą iak zazwyczay w niepamięć, i staną się także łupem chciwych St, rszych tak iak doświadczenie kilkakrotnie iuż nauczyło. Odkrywszy tym sposobem cząstkowe tylko cierpiane uciski, gdy o takowe krocie skaifg iiz zaszły, które iednak dla tego jedynie żadnego nie otrzymały skutku, iż Starsi zwykleroi swemi wybiegami potrafili takowe przytłumić i odwrócić, marnując przy tern grosz od ubogiego Ludu wyciśniony wskroś łzami oblany. To wszystko słuszny daie Ludowi Starozakonnemu powód do mniemania, że zamiarem niby Opiektańseego *ę nim narodu, bynaymniey nie iest, aby stan iego ulepszyć, i zrobić z niego Lud użyteczny lecz ten, aby zoftawić go samemu sobie, aż się sa— Co też bez mi, między sebą zniszczą. wątpienia przez ucuki Starszych nie zadługo iuż uskutecznionern zoftanie, jeżeli temu niezwłocznie tama założoną nie będzie. Statut urządzaiący Starozakonnych w wolnern Mieście Krakowie w roku j 8 7 uchwalony, iuż tym samym ftał się dis Ludu tego zbawiennym iż go pozbył tych okrutnych władz Starszych i Duchownych. W samey bow em rzeczy, za cóż Lud ten tak ieft pozbawionym opieki Rządoweyi zaniedbanym? za cóż wszyscy kraiowi, jakiegokolwiek bądź wyznania mieszkańcy * podlgaią tylko jednemu Burmilirzowi lufe Wóytowi Gminy mieyfccwemu7 Co do Policyi mieyscowey. Jednemu okręgowemu Sędowi Podsedkowlkit mu. Co do Pojicyi proftey luh interessów spornych, i tak daley, we wszyftkich wyższych gałęziach Władz sadowych Adminiftracyynych i Policyynych. Zaś Lud Starozakonny podlegaięc tym wszyftkim krajowym Władzom, w czem do attrybucyi którey należy, ięczeć nadto musi pod uciskiem osobnych Władz swych własnych arogich w wyexekwowaniu swych nadużyciow? Zaifte, żę Lud taki prowadzęc życie zewnętrz prześladowaniem, a wewnątrz uciskiem przeplatane, nie pogardy, ale raczey politowania ielt godny. Pieczołowitość Rządu, czuwaięcego nad dobrem każdego stanu Ludu sobie podwładnego, czyni uciśnionemu Ludowi Izraelskiemu nadzieię, że ninieysza skarga i usprawiedliwienie się iego będzie do wszyIlkich Wysokich Kommissyy Rzędowych po iednem Exemplarzu podana, uwagę Rzędu ną siebie ścięgnie, i że też Wysokie Kommissye w czem do attrybucyi ktarey należy, nayłaskawiey poftanowić rączę imo. Niezwłoczne zupełne zniesienie Władz Adminiftracyynych, Policyynych i Sę dowych, znanych pod imieniem Starszych Kahalnych, Starszych Bractw i Duchownych z Klątwami i wszyftkientii zwyczaiami zabobonnemi. ido. Ścisłe słuchanie Starszych Kahalnych Starszych Bractw rachunków pod i przysięgą, i za złożeniem dowodów. Podniesienia funduszów tak wyżey wskazanych, iako i u Starszych po złożeniu rachunków okazać się mianych, i ulokowanie tychże na procenta wiecznemi funduszami, dla Szpitala zoftać maiącemi. 5tio. Niezwłoczne zupełne zniesienie wszystkich przez Starszych Kahalnych i Bractwa na mięso koszerne, na łby, nogi i wnętrzności bydlęce— na cielęta i barany, tudzież na drobię przy boku podatku Skarbowego poczynionych nakładów, niemniey, 4to. Zniesienie teraźnieyszego sposobu pobierania i exekwowania podatku rekrutowego a wynagrodzenie tym sposobem popełnionych zdzierstw. 5to. Aby iednoftayna ogólna Summa taka np. iaką mieszkańcy Miasta Warszawy i Pragi za czasów Rządu zeszłego w kwocie 35,000 Talarów czyli ZŁ poL 210,000, opłacali rok rocznie sposobem * rowalifikowaaia, i zasadami rozkładania iak dawniey i iuk wyżey opisano, od tychże mieszkańców i teraz pobierany była, z którey to ogólney Summy, O4 Na opłacenie Rządowi podług układu podatku rekrutowego Zł. poi. X00,000. b. Na utrzymanie Szpitalu ze wszyftkiemi potrzebami Zł. poi. 60,000. t. Na wyposażenie raieyscowych libogich, sposobu do życia nie20,000. maiących Zł. poi. d Reszta w kwocie Zt. poi. — 30,000. aby była opłacana na pensyonowanie, lfió. Stosowney liczby nauczycielów Religiynych — vi li czynami ściśle Religiynemi, iako i w okolicznościach Urodzenia, Małżeńftwa, Rozwodów i zeyścia zatrudniać się mai"cych, tudz eż dclo. Kassyera, Kontroliera i Szkolmków do zatrudnienia się poborem tegoż podatku przemysłowego, ustanowić się mianych, nakoniec Gtio. Ustanowić się mian". Rosowna iiczbę Szpitalników, których zatrudnieniem bydź ma zmarłych bez dyftynkcyi staftu i różnicy mieysca na cmentarzu z zwyczaynemi religiynemi obrządkami bezpłatnie pochować. « v Tym sposobem pierwszy krok do uleczenia wewtiętrzney choroby Ludu Starozakonnego uczyniony, przekonać potrafi Rząd, że Lud ten dotąd pogsrdzony, gnębiony i prześladowany, zacząwszy wolno oddychać, zacznie wolno myśleć, i w mgnieniu oka przez ulepszenie i ulżenie stanu swego, do ucywilizowania się, i przeiftoczenia na Lud pożyteczny przechodzić, a wdzięczność dla Rz'du w sercach naypoźnieyszych Jego potomi kow niewygasłe tkwić beiizie. Drukowane w Lipcu, 1820 roku, za pozwoleniem Zwierzchności właściwej.